Kod 29, iş kanununun 25. Maddesinde düzenlenmiş bir işten çıkarma gerekçesi. Özeti şu: ‘Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeniyle haklı fesih.’

“Ahlak ve iyi niyet” elbette ki soyut, tanımlanamayacak, ölçülemeyecek kavramlar. Kesinlikle işverenin keyfince yorumlamasına müsait özellikler. İsteyen bu kavramların içine pek çok bahane yerleştirebilir. “Maaşını alınca patronun elini öpmemek, patronun hanımının, çocuklarının ayağına kalkmamak” bile kod 29 uygulanmasının bahanesi olabilir. Bu madde, son yıllarda en çok sendikaya üye olan işçilere uygulanıyor.

Bu kodla işten çıkarılanlar, kıdem, ihbar tazminatlarını ve diğer mali haklarını alamıyorlar.

Yargı yolu açık elbet; ama önce aylarca sürecek arabuluculuk, ardından yıllarca sürecek dava, dava bittikten sonra mal kaçırma uzmanı işverenden kim bilir ne kadar sürecek tazminat tahsili evresi. İnsanı dava açtığına bile pişman eden bir sürü çile…

2020 yılı mart ayından başlayarak ülkemizde işten çıkarmak yasaklanmıştı biliyorsunuz.

Bu yasağa rağmen geçen yıl 176 bin 662 kişi Kod 29 bahanesiyle işten çıkarılmış. Bir önceki yıla göre bu gerekçeyle işten çıkarma uygulaması %70 artmış. Geçim sıkıntısının tavan yaptığı, işsizliğin rakamları delirttiği bir ortamda, işçilerin ahlak ve iyi niyet düzeyi bir yılda %70 düşmüş olamayacağına göre; ahlak ve iyi niyet katsayısının düşüklüğünü işçide değil işverende ve onlara bu cesareti veren köle düzeninde aramak gerek.

Türkiye ‘de ahlak ve iyi niyete aykırı davranışlar çoğaldı. Vicdanı olan herkes bunun farkında. Ancak ahlaka ve iyi niyete aykırı bu davranışlar, garibanlar arasında değil asıl yüksek katlarda ayyuka çıktı. “Maaşlara az zam yapmak amacıyla, işsizlik ve enflasyon rakamlarını düşük göstermek; ücret artışını gerçekleşen değil de öngörülen enflasyon gibi uyduruk bir kıstasa bağlamak… İşsizlik fonunu işçiden çok işverenin açığını kapatmak için kullanmak… Sudan sebeplerle grevleri yasaklamak… İşçileri, salgın koşullarında gayri sıhhi şartlarda çalışmaya zorlamak…” ve bunun gibi daha onlarca neden var ki her biri “ahlak ve iyi niyete aykırı davranışın daniskası.”

ÇÖZÜM NE PEKİ?

Bu sorunun çözümü emekli generallere düşmez elbet. Bu uygulamanın mağduru işçi kardeşlerimizdedir görev.

Onlar bu işe el koyar ve kendilerini ezen bu adaletsiz, zalimce uygulamayı meşrulaştıran, ahlak ve iyi niyetten nasipsiz işverenlerini şımartan; onlara bu cesareti veren ve yıllardır kendilerine karşı ahlak ve iyi niyete aykırı davranış gösteren iktidar mensuplarına ilk seçim sandığında kod 29 uygulayıp onları işten çıkarmadıkça bu uygulama katlanarak çoğalacaktır.

Anlayacağınız iş başa düşmüştür emekçi kardeşlerim. Çıkarmadıkça bu uygulama katlanarak çoğalacaktır.

Anlayacağınız iş başa düşmüştür emekçi kardeşlerim.

MEHMET MAHMUT YILDIZ, ŞAHLANIŞ HAREKETİ GENEL BAŞKANI