1991’de Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra, 88 federal cumhuriyet ve bölgeden oluşan (17.230.000 km2 genişliğindeki 144 milyon nüfuslu) Rusya Federasyonu, ekonomik, sosyal ve siyasi çalkantılardan sonra 1999’da Putin’i iktidara gelmesini müteakiben süratle toparlanmaya başladı.  Toplumun büyük bir kısmını etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturmaktadır.

1991’den sonra Varşova Paktı yıkılıp, Rusya’nın eski hükümranlık alanında etkisi azalınca, Boşluğu ABD ve NATO doldurmaya ve Rusya’ya doğru genişlemeye başladı.

11 Eylül’le birlikte, öncelikle Müslüman ülkelerde ve Türkçe konuşan bölgelerde olmak üzere, dünyada yeni bir paylaşım savaşının ayak sesleri olan önemli gelişmeler yaşanmaktaydı.

Batı Dünyası, Avrupa’nın ve elbette sermayenin Rus enerji sistemlerine bağımlılığını azaltmak, Karadeniz’i Rus gaz hattının dışında tutmak, Doğu Akdeniz geçiş yollarını buna göre düzenlemek ve Orta Doğu’daki enerji kaynaklarını mesela Katar gazını Avrupa’ya aktararak önce Rus, sonra da gelmekte olan Çin etkisini en aza indirmeyi düşünmektedir.

Rusya ise, ABD’nin 30 yıldır boynuna dolamaya çalıştığı Baltık bölgesinden başlayan ve Orta Asya’ya kadar uzatılmak istenen “NATO kuşağını”, Ukrayna’nın NATO üyeliğini önleyerek, Baltık ülkelerini NATO üslerinden arındırarak ve Doğu Avrupa’dan saldırı silahlarını çektirerek bir “tarafsız kuşağa” dönüştürmeye çalışıyor.[1] Bu arada Polonya ve Bulgaristan NATO’ya alındı. Gürcistan da girmek istedi ama Rusya izin vermedi. Ukrayna girmeye teşebbüs edince de içinde bulunduğumuz kavga çıktı.

Rusya, emperyal hedeflerini gerçekleştirmek için,

–          Moldova’nın kuzeydoğusundaki TRANSDİNYESTER bölgesinde hak iddia etmektedir.

–          2008’de Güney Osetya ve Abhazya’yı Gürcistan’dan koparmış ve kendi sınırları içine katmıştır.[2]

–          2014’te işgal etiği KIRIM’ı, Mart.2014’te yapılan bir referandumla ilhak etti.

–          Nisan 2014’te Ukrayna’nın doğusundaki DONETSK ve LUHANSK bölgelerinin büyük bir bölümünü ele geçiren Rus yanlısı isyancıları desteklemişti.

–          Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinde Rus destekli ayrılıkçı güçler ile Ukrayna’ya bağlı askeri birlikler arasında çıkan çatışmaları sonlandırmak amacıyla Rusya, Ukrayna, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) ve iki ayrılıkçı bölgenin temsilcileri Eylül 2014’te Belarus’un başkenti Minsk’te bir araya geldi.[3] Fakat her iki tarafın da sık sık gerçekleştirdiği ihlaller nedeniyle çatışmayı durdurmayı başaramadı.

–          Ukrayna’nın Rusya yanlısı ayrılıkçılara toprak kaybetmesinin ardından, 5 ay sonra Şubat 2015’te, 13 maddelik yeni bir ateşkes protokolü daha imzalandı.

–          24 Mart 2021’de Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, “geçici olarak işgal edilen Kırım Özerk Cumhuriyeti topraklarının ve Sivastopol şehrinin işgalden arındırılması ve yeniden bütünleştirilmesi stratejisini” onaylayan 117/2021 sayılı Kararnameyi imzaladı.

–          Temmuz 2021’de Putin, “Ruslar ve Ukraynalıların Tarihsel Birliği” Üzerine başlıklı bir makale yayınladı ve burada Ruslar ve Ukraynalıların “tek halk” olduğu görüşünü yeniden tekrarladı ve Ukrayna’nın olası bir NATO üyeliğinin ve genel olarak NATO’nun genişlemesinin ulusal güvenliğini tehdit ettiğini söyledi. Ukrayna’nın “askerden arındırılması ve neo-nazi yaklaşımlarından vazgeçilmesi” taleplerini de belirtti.

–          Aralık 2021 tarihinde ,1997 sonrası NATO genişlemesini ülkesinin güvenliğine yönelik bir tehdit olarak değerlendiren Rusya, ABD ve NATO’dan  8 yıl önce imzalanan Minsk Anlaşması’na uymasını ve “tarafsızlık statüsünü” seçmesini isteyerek   üç talepte bulundu:

(1) NATO’nun genişlemeyeceğine dair yasal garanti.

(2) NATO’nun, Rusya sınırları yakınında, Rus topraklarındaki hedefleri vurabilecek silahlar konuşlandırmayacağına dair yasal garanti.

(3) NATO’nun, 1997’den sonraki genişleme politikası çerçevesinde Doğu Avrupa ülkelerine yerleştirdiği silahları ve askeri tesisleri geri çekmesi.[4]

Beklediği gelişmeler sağlanamayınca Putin, NATO’nun Rusya’nın taleplerini kabul etmediğini; 2014 ve 2015’te imzalanan Minsk Anlaşmalarının artık geçersiz olduğunu söyledi.

–          Ukrayna’nın doğusundaki DONETSK ve LUHANSK bölgelerinin Rusya destekli isyancıların kontrolündeki kısımlarının “bağımsız ülkeler olarak tanınma” talebini kabul ettiklerini açıklayan ve Ukrayna’nın gerçek bir ulus olmadığını da savunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Ukrayna’nın askerden ve Nazizm’den arındırılması” gerekçesini ileri sürerek 24 Şubat 2022 tarihinde işgale başladı. (DEVAM EDECEK)

Süheyl ÇOBANOĞLU

RUBASAM Bşk. V.

[1] https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/mehmet-ali-guller/savasin-hedefi-tarafsizlik-kusagi-1913591

[2] A. Bircan ERCELASUN, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/putin-neler-yapti-519799h.htm

[3] https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60488784

[4] https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/mehmet-ali-guller/savasin-hedefi-tarafsizlik-kusagi-1913591