Balkanlardaki ilk Türk varlığı, Hunların 4. yüzyılda bölgeye gelmesiyle başlamış ve daha sonraki yüzyıllarda Avarlar, Bulgarlar, Vardar Türkleri, Peçenekler, Uzlar, Kumanlar-Kıpçaklar gibi Türk kavimleri bölgeye göç etmiştir. Balkanlar’a kuzeyden gelen bu Türk kavimlerinden sonra 13. yüzyılda Anadolu’dan Selçuklu Türkleri ve onları takiben de 14. yüzyıldan itibaren Osmanlı Türkleri gelmeye başlamıştır. 1361’de Edirne’nin fethinden sonra Balkan topraklarına doğru genişleyen Osmanlı Devleti, Balkanlar’da kurulmuş ve bir Balkan İmparatorluğu olarak doğup gelişmiştir. Anadolu gibi Balkanlar da Türklere vatan olmuştur.[1]

19. yüzyıl boyunca Balkan isyanlarıyla mücadele eden Osmanlı İmparatorluğunun ordusu savaş öncesi hazırlıkların yetersizliği, siyasi ve askeri zihniyetin bozulması yüzünden bir sürü haline gelmiş, çok miktarda malzeme, top ve mühimmat araziye serpilip kalmıştı. Doğu Ordusu, ciddi hiçbir düşman baskınına uğramadan keşifsizlik, bilgisizlik yüzünden, hiç bitmeyen “düşman geliyor, gidiyor” havadisleri arasında bocalamış ve nihayet büsbütün dağılmıştı.

08 Ekim 1912’de başlayan I. Balkan Savaşı sonunda, 30 Mayıs 1913’te imzalanan Londra Antlaşmasıyla tüm Balkanları yani Avrupa Türkiye’sini kaybederek 550 yıllık vatanımızı terk edip aç sefil, perişan bir vaziyette Anadolu’ya göçmek zorunda kaldık.

1699 Karlofça ile Orta Avrupa’dan başlayan geri çekiliş, 1774 Küçük Kaynarca sonrası Balkanlardan çekilişe dönmüş, 200 yıldır süregelen toprak kayıplarına 1878 Berlin Antlaşması’yla, önemli miktarda kayıp daha eklenmişti.

Balkan halkları, 1912’ye kadar geniş topraklar kazanarak bağımsızlıklarını kazanmış ve siyasi emellerine fazlasıyla yaklaşmış olmalarına rağmen daha fazlasını almak arzusundaydılar. Acı yenilgiler yüzünden yavaş yavaş parçalanan İmparatorluğun yok olması ihtimali herkesin iştahını kabartmaktaydı.

İkinci Abdülhamid Han’ın Balkan ülkelerinin birleşmesini önlemek için tahrik ettiği kilise ihtilafı, 1911’de çıkarılan ittihad-ı anasır kanunuyla halledildi. Bu durum ise, Bulgaristan ve Yunanistan’ın arasındaki ihtilafı çözdüğü için, şimdi her ikisi için de ortak düşman, Osmanlı Devleti olmuştu.

1878 tarihli Berlin Antlaşması’nda umduğunu bulamayan Bulgaristan 1908 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra Balkanlarda etkin bir politika izlemeye başlamıştı.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun 1908 yılında Bosna-Hersek’i ilhak etmesi ise Sırbistan’ı aynı yönde bir politika izlemeye itti.

Devlet en buhranlı günlerini yaşıyordu. 1910 Eylül’ünde başlayan Trablusgarp Savaşı devam ediyordu. İtalyanlar 12 Ada’yı işgal ettikten sonra Çanakkale’ye dayanmışlar ve İstanbul’u tehdit etmeye başlamışlardı.

Limanlarımız arasında gemiler Rumlar, İngilizler, İtalyanlar, Fransızlar tarafından işletiliyordu. Anadolu’dan Rumeli’ye asker geçirmek gerektiğinde Rum Kaptan ve tayfalar Türk Askerini taşımak istemiyor, işi yavaşlatarak geciktiriyordu. Trenleri Ermeni ve Rumlar kullanıyordu. Sadece KIŞLALAR ve CAMİLER BİZİMDİ…Demiryolları, bankalar, limanlar, madenler tüm işletmeler yabancıların elindeydi…

Uzun yıllar boyunca Rusya’nın Osmanlı coğrafyasındaki hakimiyetine razı olmayan İngiltere; Cebelitarık-Malta- 1878’de Kıbrıs ve 1882’de Mısır’ı işgal ettikten sonra petrol bölgelerini ele geçirmek amacıyla boğazlar ve Osmanlı Devleti ile ilgili politikasını değiştirdi. 1908 yılında Estonya’nın Başkenti Reval (Talin)’de Rusya’yla gizli bir anlaşma yaparak İstanbul ve Boğazlar üzerindeki talepleri konusunda Rusya’yı serbest bıraktı.

Rusya, 1905 RUS-JAPON Harbinde Japonlara yenilince yayılma ve ilgi sahasını Uzak Doğudan tekrar Balkanlara ve Osmanlı imparatorluğu toprakları üzerine kaydırdı. Çar Deli Petro ile başlayan “sıcak denizlere inme” siyaseti gereği olarak Balkanlarda genişleme, Karadeniz kıyılarına hakim olma ve Boğazları ele geçirmeyi istiyordu. Hedeflerine ulaşabilmek için de Balkanlardaki Slav ırkının koruyuculuğunu kullandı. Bulgar ve Sırp devletlerinin genişlemesi için destek sağladı.  (DEVAM EDECEK)

Süheyl ÇOBANOĞLU

RUBASAM Bşk.

[1]https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/612343/yokAcikBilim_10138819.pdf?sequence=-1