Kanser, dünyada her yıl 10 milyona yakın can alıyor. 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle açıklama yapan Beykoz Üniversitesi MYO Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, “Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; “Kanser her yıl dünyada 10 milyona yakın can alıyor ancak kanseri önleme, erken teşhis ve tedavi için kaynağa uygun stratejiler uygulanarak her yıl birçok kişinin hayatı kurtulabilir. Kanserden korunma ve kontrol amacı doğrultusunda kanser insidansını ve mortalitesini azaltmak ve kanser hastalarının ve ailelerinin yaşam kalitesini iyileştirmek gerekir” dedi.
Asrın hastalığı olarak bilinen kanser, her yıl dünyada 10 milyona yakın can alıyor. Türkiye’de ise her yıl ortalama 163 bin kanser vakası görülüyor. 2015 yılında her 100 bin kadından 177’sine, her 100 bin erkekten 247’sine kanser teşhisi konuldu. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2018 yılında dünyada 9 milyon 600 bin kişi kanserden yaşamını kaybetti. Kanserden ölümlerin yaklaşık üçte biri yetersiz beslenme, fiziksel aktivite eksikliği, tütün ve alkol kullanımından kaynaklanıyor. Kanser ölümlerinin yüzde 70’i ise düşük ila orta gelirli ülkelerde meydana geliyor.
4 Şubat’ın asıl amacı ne?
4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle bir açıklama yapan Beykoz Üniversitesi MYO Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, “Dünya Kanser Günü, her yıl 4 Şubat’ta farkındalık yaratmak amacıyla tüm dünyada gündeme getiriliyor. Bu günün asıl amacı, kanserin nasıl önleneceği, tedavileri konusunda farkındalık oluşturmak, insanları bu konuda eğitmek, başta hekim ve hemşireler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarına düşen görev ve sorumlulukları harekete geçirmek ve toplum bilinci yaratmaktır” diyor.
Yılın sloganı: Kararlıyım ve Yapacağım
Uluslararası Kanser Kontrol Birliği bu yıl tema olarak “#IAmAndIWill”, “Kararlıyım ve Yapacağım” sloganını seçti. Gülten Kaptan bunun harekete geçirici bir mesaj olduğunu söylüyor. “Bu harekete geçme taahhüdü kanserin küresel etkisini azaltmada güçlü bir ilerlemeye yol açacak beklentisi ile oluşturulmuş. Kansersiz bir dünya yaratma taahhüdüne ihtiyacımız var” diyen Kaptan, kanser hastalığının tanımını şöyle yapıyor: “Kanser, vücuttaki bir grup normal hücredeki değişiklikler, tümör adı verilen bir yumru oluşturan kontrolsüz, anormal büyümeye yol açtığında ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu lösemi (kan kanseri) hariç tüm kanserler için geçerlidir. Tedavi edilmezse, tümörler büyüyebilir ve kan dolaşımı ve lenfatik sistemler yoluyla çevredeki normal dokuya veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Hatta sindirim, sinir ve dolaşım sistemlerini etkileyebilir veya vücut işlevini etkileyebilecek hormonları serbest bırakabilir.”
En büyük risk, sigara!
Kanserin birçok nedeni var ve bunların bazıları önlenebilir. Sigara en büyük risk faktörlerinden birisi olarak görülüyor. Sigaraya ek olarak; fazla alkol tüketimi, obezite, fiziksel hareketsizlik, yetersiz ve dengesiz beslenme gibi risk faktörleri de sayılabilir. Şu anda önlenemeyen en önemli risk faktörünün yaş olduğu ve bunun da 50 yaş ve üzeri kişilerde daha fazla olduğu belirtiliyor. Prof. Dr. Gülten Kaptan, Dünya Sağlık Örgütü’nün araştırmalarına göre; kanseri önleme, erken teşhis ve tedavi için kaynağa uygun stratejiler uygulanarak her yıl birçok insanın hayatının kurtulabileceğini söylüyor. Kaptan değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor: “Tütün, obezite, fiziksel hareketsizlik, enfeksiyonlar, alkol, çevre kirliliği, mesleki karsinojenler ve radyasyon gibi risk faktörlerine maruz kalmak azaltılarak tüm kanserlerin üçte birinden fazlası önlenebilir. Çevre kirliliği, mesleki karsinojenler ve radyasyon gibi diğer karsinojenlere maruziyetin azaltılması da başka kanserlerin önlenmesine yardımcı olabilir.”
“Hemşireler daha çok sorumluluk üstlenmeli”
Hekim ve hemşireler başta olmak üzere tüm sağlık çalışanları tüm dünya ve ülkeleri için kanser önleme ve bakımda anahtar rol oynamakta. Sağlık hizmeti sunumunun merkezinde yer alan hemşirelerin kanseri önleme ve tedavisinde önemli sorumluluklar üstlenmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Gülten Kaptan, “Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2020’yi Florence Nightingale’nin 200. doğum yıldönümü şerefine “Hemşire ve Ebe Yılı” olarak belirledi. 2020 yılı Dünya Sağlık Örgütü için ‘evrensel sağlık” kapsamında hemşirelik ve ebelik güçlendirme bağlamında önemlidir. Bu güçlenme kanser ve diğer hastalıkların önlenme, bakım ve tedavisine büyük ölçüde katkı sağlayacaktır” diye konuşuyor. Kaptan, değerlendirme ve önerilerini şöyle sürdürüyor: “Hemşireler, yaşam süresi boyunca kanser önleme ve kontrolünde sağlık ekibinin önemli üyeleridir. Hemşireleri bu önemli role hazırlamak için tüm hemşirelere kanser önleme ve tespitinde eğitim programları başlatılmalıdır. Onkoloji hemşiresinin ana görevi kanser hastalarını denetlemek ve hemşirelik bakımını sağlamaktır. Kanserden korunma ve kontrol amacı doğrultusunda kanser insidansını ve mortalitesini azaltmak ve (kanser) kişilerin ve ailelerinin yaşam kalitesini iyileştirmek gerekir. İyi tasarlanmış bir Ulusal Kanser Kontrol Programı hazırlanması, bilgi ve uygulama arasındaki boşluğu doldurmak ve bu hedefe ulaşmak için en etkili araç olarak hemşirelerin ön plana alınması son derece önemlidir.”
