Bu adaların isimlerini, nerede olduklarını ve ne zaman kime kaptırdığımızı, hangi anlaşmalar ile statülerinin garantiye alındığı- veya alınamadığını bir kez daha hatırlatmak için kaleme aldığım bu yazı her Türk Vatandaşı tarafından akıldan çıkartılmayacak ada isimlerini içermektedir.

12 ADA; Sisam ile Rodos arasında sırasıyla dizilmiş olan ada takımı (12 ADA) olarak bilinir. Bu adaların diğer bir adı da Menteşe Adaları ‘dır. Toplam yüzölçümü = 1244 km karedir.

1-Astypolaia , İstanbulya

2-Halki , Herke , Hereke , Herkit

3-Kalymnos , Kilimli , Kelemez

4-Karpatos , Kerpe

5-Kasos , Kaşet , Çoban

6-Kos , İstanköy

7-Leros , İleriye , İleryon

8-Nisyros , İncirli ada

9-Patmos , Bataaz

10-Rhodos , Rodos

11-Symi , Sömbeki

12-lilos , İlyaki , İlleki – Papazlık , Pisokopisilkül

13- Kastellorino / Megisti , Meis , Kızılhisar

Bu grupta ismin çağrıştırdığı 12 ada yoktur. Sadece büyük olanları sayarsak 20’den fazla ada ve   adacık vardır. Osmanlı’da: Ege adalarına Cezayir-i Bahri Sefid (Akdeniz ADALARI), Cezairi İsna Aşer denilmiştir. Daha sonra yönetim vileyeti olan Akdeniz Adalarına Sisam ve Sakız adalarıda eklenmiştir.

Konumuz olan 12 ada, 13 EKİM 1912 de İtalya Krallığı ile Osm. İmparatorluğu arasında imzalanan” UŞİ” antlaşması ile İtalyanlar’a terkedilmiştir. Trablusgarp- Bingazi savaşından sonra, Trablusgarp’te tutunamayan İtalya kendi güvenliği için 12 adayı işgal etmiştir.

12 ada, Uşi antlaşması şartlarına uyulması halinde tekrar Osmanlı’ya geri verilecekti. Ancak Osmanlı İmparatorluğu anlaşmaya uymadığı için bu adalar geriye verilmemiştir. Üç yıl sonra 1915 de Londra paktı ile tamamen İtalya’ya verilmiştir.

IInci dünya savaşından sonra 1947 ‘de PARİS antlaşması ile silahsızlandırmak şartı ile Yunanistan’a bırakılmıştır. ***Önce Uşi , daha sonra Londra antlaşması ile İtalyanlar’a bırakılan 12 ada 1947 Paris antlaşması ile Yunanistan’a verilmiştir.

(12 ADA)’nın dışında kalan EGE ADALARI

12 ADA’nın dışında kalan EGE ADALARI A ve B olmak üzere iki ayrı grup ve isim altında sayılmaktadır. Bunlar;

A – BOĞAZ ÖNÜ ADALARI  = ( KUZEY EGE = TRAKYA ADALARI ) :

1 – LİMNİ ,

2 – BOZBABA ( EVSTRATİOS) ,

3 – GÖKÇE ADA ,

4 – BOZCA ADA ( TENEDOS ) ,

4 – TAVŞAN ADALARI (KİKLATLAR)

5 – ZÜRAFA adalarıdır .

– Ayrıca EĞRİBOZ ve ŞEYTAN ADALARI (KUZEY ASPORATLAR =TESELYA adaları)’dır

***Bu adalardan: BOZCA ADA, GÖKÇE ADA (İMVROS) ve KARAYER ADALARI (TAVŞAN ve MERKEP ADALARI) Türkiye’ye aittir.

B -DOĞU EGE ADALARI (SARUHAN ADALARI):

1 – MİDİLLİ ,

2 – SAKIZ ,

3 – KOYUN ADALARI ,

4 – İPSARA ,

5 – ANTİİPSARA ,

6 – SİSAM ,

7 – AHİKERYA ,

8 – HURŞİT ,

9 – FORNOZ ,

10  – PAŞA ADA ,

11 – VATOS ,

12 – PANDİKO ,

13 – VENEDİK KAYASI (KALEGEROS)  adaları bu gruba giren adalardır.

Muharrem KAYNAK