Hafızalardan kolay kolay silinmeyecek simgesel bir anlamı olan Bulgaristan CEBEL kasabası, her yıl 19 Mayıs günü geçmiş acıların anıldığı çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapıyor. Pandemi nedeniyle iki yıldır bu anma programları aksamış olsa da hafızalarda ki yerini muhafaza etmektedir.  Küçük bir kasaba olan Cebel, Bulgaristan’da totalitarizmin çöküş sürecine ve demokrasi tarihine adını büyük harflerle yazdırmış ve tarihte unutulmaz bir yer almıştır. Kelime anlamıyla; “dağ, sahipsiz boş toprak, ekime elverişli olmayan yer” anlamlarına gelen CEBEL, Bulgaristan Türkleri için, 1989 yılında hürriyet meşalesinin ilk kıvılcımlarının çakıldığı Kırcaali’nin güneyinde küçük bir kasabanın adıdır.

19 Mayıs’ta Türkiye Cumhuriyeti’nde Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı kutlanırken, Bulgaristan Kırcaali ilinin Cebel Belediyesi de her yıl yurtiçi ve yurtdışından gelen binlerce insanı ağırlıyor. Bu iki bayramın bir günde kutlanması bir rastlantı olsa da ikisi de çok anlamlı birer olayın başlangıcını teşkil ediyor. Birincisi, 1919 yılında Büyük Önder Mustafa Kemal ATATÜRK’ün bir grup silah arkadaşıyla Samsun’a çıkarak başlattığı Kurtuluş Savaşının ilk adımıdır. Sonucunda Türk Milleti bağımsızlığını kazanmış ve yıkılan Osmanlı İmparatorluğu’nun yerine modern Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) kurulmuştur. İkincisi de Bulgaristan’da totaliter komünist rejimin baskıları çerçevesinde Türklere yönelik zorla isim değiştirme kampanyaları ve işkenceler sonucu bu küçük kasabadaki Türklerin tepkilerini sokağa döktükleri gündür.

Bulgaristan’da O gün, Cebel ve etraf köy halkı, silah ve sopa gücüyle alınan adlarının iade edilmesi ve özgürce yaşamak amacıyla kasaba meydanını doldurdular.  Sloganlar atarak rejimden özgürlüklerini istediler. Komünist Yönetiminin tepkisi sert oldu, katılımcılar öldüresiye dövüldü, hapsedildi ve işkence gördü. Fakat özgürlük ateşi yanmıştı bir kere söndürmek mümkün olmayacaktı. Cebellilerden örnek ve ilham alan başka yörelerde benzer etkinliklere kalkışan halk komünizmin çöküşünü tamamladı. En nihayet 10 Kasım 1989’da komünist sistem tarihin çöplüğünde yerini aldı.

19 Mayıs 1989 Cebel olayları, Bulgaristan’da totaliter rejimin devrilmesi ve demokrasinin galibiyeti ile ilgili gerçekleştirilen tüm etkinliklerin arasında çok özel yer almaktadır. Komünist sisteminin kendilerine karşı uyguladığı soykırıma bir tepki olarak başlamışlarsa da siyasi boyutları ile tüm sistemin derinden sarsılmasına neden oldu.

Yıllardır süren baskı ve zulümden bıkan halkta Devlet yönetimine karşı genel hoşnutsuzluk ve derin bir nefret oluşmuş, ülkenin genelinde demokrasinin yeşermesi için gerekli zemini yaratmıştı. Halk, insanca bir yaşam talep ediyordu. Bulgaristan Türkleri, komünizm döneminde uygulanan baskıcı politikalara karşı sergiledikleri cesur ve onurlu mücadeleyle, Bulgaristan’ın demokrasiye geçişine de önemli katkılarda bulunmuşlardır.

“19 Mayıs ATATÜRK’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımızı” kutluyor, Türk Milletine özgürlük ve Bağımsızlığını armağan eden ATATÜRK ve Kurtuluş Savaşı Kahramanlarını rahmet ve minnetle anarken, 19 Mayıs 1989 tarihinde Cebel’de yakılan hürriyet ve insan hakları meşalesiyle tüm

Bulgaristan’ı aydınlatan, öncülük eden, eza ve cefa çeken, işkence gören kardeşlerimizi saygıyla selamlıyorum. Allah bir daha bu acıları göstermesin.

Süheyl ÇOBANOĞLU

RUBASAM Bşk.V.