Vücudumuzun bütün bölümleri önemlidir ve bakım ister. Biz unutsak bile kendi organizasyonunda bakım onarım devam eder. ‘’En önemli organımız kalptir, beyindir, karaciğerdir’’ gibi sıralama yapmayı çok severiz. Gerçek ise, neremizde sıkıntı varsa en önemli organımız orası olmasıdır. Çoğunlukla sıralamaya girmeyen ayaklarımız, gün içinde çok iş yapar fakat fark edilemezler. Bakıldığında her adımda mekanik bir yük altında muhteşem bir organizasyonla yükü paylaştırır ve bir sonraki adım için hazırlık yapar. Bebeklik ve çocukluk zamanlarından itibaren kendi kendine ayarlar yapar ve bir ömür boyu durmak bilmeden çalışır.

İki eli olmayan engelli bir insanın ayaklarını kullanarak çocuk baktığını, yemek yaptığını, çalıştığını, resim yaptığını hatta iki eliyle yapılması zor maharet gereken işleri ayaklarıyla yapabildiğini gördüm. Demek ki, ayaklarımız bizim yedek ellerimiz. O zaman vücudumuzun bu bölgesine dikkatimizi toplama zamanı geldi.

Bebeğimiz dünyaya geldi ve çok mutluyuz. Çocuk doktorumuz ayağında bir problem gördü ve bizi ortopedi doktoruna yönlendirdi. Eyvah! Düztaban mı?  Ayakta düzelmeyecek ya da giderek artacak bir eğrilik mi var?  Basma problemi oluşturacak bir şey mi var? Bunlardan korkmayın. Eğer doğru zamanda doğru teşhis konulursa bu problemler sorunsuz tedavi edilebilmektedir. Uzman kontrolünde ayak bakımı ve gelişimi takip edilir. Çocuklar 3 yaşına kadar ayak tabanındaki yağ yastığı nedeniyle düztaban gibi görünür. Bu bizi korkutmamalıdır. Ayağının gelişiminin doğru olması için olabildiğince yumuşak ayakkabı seçimi, mümkünse çıplak ayak yere basması ve geniş alanlarda koşması oynaması sağlanmalıdır. Ayak adaleleri ne kadar iyi gelişirse denge ve aktivitesi de o kadar iyi olur. Çocuklardaki aşırı kilo, hareket kısıtlılığı ayaklarda ağrı ile kendini gösterecektir.

Çocukluk sonrası ayaklarımıza özen göstermeliyiz. Ayakkabı ayağımızı dış etkenlerden korur, tedavi etmez. Fakat yanlış ayakkabı kullanımı ayak sağlığımızı bozar. Bundan dolayı ayakkabı seçiminde dikkat etmemiz gerekenleri şöyle sıralayabiliriz;

• Deri yumuşak olmalı,
• Ayakkabının içinde ayak ve parmaklar rahatça hareket edebilmeli,
• Yüksek topuklu ayakkabı tercih edilmemeli,
• Ayakkabının ön tarafı tek parça deriden olmalı ve dikiş varsa bası yapmamasını sağlanmalı,
• Ayakkabı ne büyük ne de küçük olmamalı mümkünse yarım numara büyük olmalı,
• Ayak yapımıza uygun taban ve ayakkabı seçilmeli, nasır ve batıklar engellemeli,
• Plastik ayakkabı veya çizmeler ayağın hava almasını engeller. Mecbur kalmadıkça kullanılmamalıdır.

Doğru ayakkabı seçiminin yanında bütün gün kapalı ortamda kalan ayağımızın bakımı da çok önemlidir. Çocukluktan itibaren titizlikle yapacaklarımız alışkanlıklarımız olacak ve rahat etmemizi sağlayacaktır. Peki, bakımda nelere dikkat etmeliyiz?

• Mümkünse her gün aynı ayakkabı giyilmemeli, değiştirilmelidir. Bu mümkün değilse ayakkabı havalandırılmalı, içinin temizliğine dikkat edilmeli, ıslak ya da nemli olmaması sağlanmalıdır.
• Ayaklar her gün yıkanmalı, kurulanmalı, nemlendirici kullanarak cildin çatlaması engellenmeli, banyoda ciltteki ölü deriler temizlenmeli ve gerekirse topuk taşı kullanılmalıdır.
• Her gün çorap değişimi yapılmalı ve çorabın temiz ve kuru olması sağlanmalıdır. Parmak arasında terleme çok olduğunda gün içinde çorap değişimi yapılmalıdır. Ayağı yıkadıktan sonra kurulamadan çorap giyilmemelidir.
• Ayak tırnakları düz kesilmeli ve çok kısaltılmamalıdır. Tırnak kenarları kesilmemeli ve tırnak kesimini banyodan sonra tırnak yumuşadığında yapılmalıdır. Tırnak kırılması da önlenmelidir.
• Şeker hastalığında duyu hissi azalacağından ayak bakımına çok daha fazla önem verilmelidir. Yara olması, enfeksiyon gelişmesi ve enfeksiyona karşı bariyer olan cildin bütünlüğünün bozulması çok ciddi problemlere yol açabilir. Tırnak bakımı da yukarıda belirtilen uyarılar dikkate alınarak özenle yapılmalı ve hatta yılda bir kez de ayaklar uzman kontrolünden geçirilmelidir.
• Nasır, siğil, yara, tırnak batması, şişlik, ayakta büyüme, kızarıklık, ısı artışı, geçmeyen ve şiddetlenen ağrı, parmak arasında çatlaklar ve yara oluşması, tırnaklarda kabalaşma ve kırılmalar gibi küçük problemler uzman kontrolünde tedavi ve takip edilmelidir. Olabilecek gecikmeler istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
• Bizi taşıyan, her işimizi yapmamıza yardım eden, hastalandığımızda bizi doktora götüren ayaklarımız bakımı hak ediyorlar. Onlarsız olunamayacağını fark etmek ve bakımlarına özen göstermek görevimizdir.

Yrd. Doç. Dr. Mustafa TEKKEŞİN

Medistate Kavacık Hastanesi
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı